Bu yazımızda bireysel kullanıma yönelik halı seçiminde nelere dikkat edilmesi gerektiği üzerinde durulacaktır. Yazının amacı bir halı türünü ön plana çıkarmak yerine ihtiyaç, beklenti ve bütçenize en uygun halıyı seçme konusunda sizlere yardımcı olmaktır. Halı seçimi, beklenti ve ihtiyaçlarınızı karşılayacak ve kullanıldığı ortam ile bütünleşecek şekilde yapılmalıdır.
Halı seçimi sırasında karar vermenizi kolaylaştırmak ve dikkat etmeniz gereken noktaları başlıklar halinde dokuma şekli, elyaf türü, dokuma sıklığı, hav yüksekliği gibi halı kalitesini belirleyen teknik detaylardan, insan sağlığı, halı temizliği ve halı tasarımına kadar kapsamlı bir şekilde ele alınacak ve sırası ile incelenecektir.
Halılar dokuma şekillerine göre el dokuması ve makine dokuması olmak üzere ikiye ayrılırlar.
El dokuması halıların sahip olduğu kültürel geçmiş, üretiminde kullanılan elyafların doğallığı, inceliği ve zarafeti bu halıları özel ve ayrıcalıklı kılar. İmalatlarının zahmetli ve yavaş olması nedeni ile el dokuması halıların fiyatları makine dokuması halılara göre çok daha yüksektir. Ayrıca el dokuması halıların bakımına ve temiziğine daha fazla önem gösterilmesi gerekmektedir.
Üretim kolaylığı nedeni ile daha ekonomik olan makine halıları, gelişen elyaf ve makine imalat teknolojisi ile çok farklı ihtiyaçları karşılayacak şekilde çeşitlenmiştir. Genellikle halının dokuma şekli ve üretimde kullanılan elyaf türü birlikte değerlendirilir.
Halıların yapı taşı olan elyaftaki çeşitlilik birçok farklı özellikte halının üretilmesine imkan tanımaktadır. Halının dokumasında kullanılan elyaf türü, halı kalitesini belirleyen en önemli faktörlerden biridir.
Halı üretiminde kullanılan elyaflar, doğal ve sentetik olmak üzere temel olarak ikiye ayrılırlar. Halı imalatında kullanılan elyaf türleri hakkında daha fazla bilgi almak için "Halılarda Kullanılan Elyaf Türleri" yazımızı okuyabilirsiniz.
Geniş bir fiyat aralığında, farklı beklenti ve ihtiyaçları karşılayacak birçok seçenek bulunmaktadır. Bu çeşitlilik içerisinde başta bütçe olmak üzere kullanım yeri, kullanım amacı, kullanım kolaylığı gibi kriterler doğrultusunda seçim yapılmalıdır.
Bir diğer önemli faktör dokuma sıklığıdır. Sık dokunan halılar, sahip oldukları dayanıklı yapıları ile daha uzun kullanım ömrüne sahiptir. Halıdaki düğüm sayısı, el halılarında kaliteyi belirleyen etmenlerden biridir. El dokuması halılarda düğüm sıklığının fazla olması desenlerin halıya daha detaylı işlenebilmesine olanak tanıdığı için işlenen desenler daha net görünür.
Kalitenin bir göstergesi olan dokuma sıklığı, halının kullanım ömrünü ve konforunu belirler. İlmek ucu sıklığı ne kadar fazlaysa halı o kadar kalitelidir. Halıda kullanılan elyaf türüne göre bu sıklık oranları değişiklik göstersede aynı elyaf türlerini karşılaştırırken daha sıkı dokunmuş halı tercih edilmelidir.
Halı seçerken bir diğer önemli nokta hav yüksekliğidir. Hav yüksekliği halı yüzeyinde görülen elyafın yüksekliğini ifade etmektedir. Halının verdiği his hav yüksekliğine göre değişiklik gösterir ancak burada önemli olan havın ne kadar uzun ya da kısa olması değil, kullanım alanına ve kullanım amacına uygun yükseklikte olmasıdır.
Halılarda hav yüksekliği aşağıdaki gibi üç sınıfa gruplandırılır.
Kısa hav yüksekliğine sahip halılar, genellikle daha sıkı bir örgüye ve daha pürüzsüz bir yüzeye sahiptir. Kısa hav yüksekliğine sahip halıların en önemli avantajı temizliklerinin pratik oluşudur. Bu tarz halıların içerisine kir ve toz daha zor nüfuz edeceği için temizliği çok daha kolaydır. Kısa hav yüksekliğine sahip halıların dezavantaları ise ısı yalıtımının zayıf ve uzun hav yüksekliğine sahip halılar kadar yumuşak olmamasıdır. Ayrıca kısa hav yüksekliğine sahip halılar hafif oldukları için zemin üzerinde kayabilmektedirler. Bu yüzden kısa hav yüksekliğine sahip halıların kaymaz taban özelliklere sahip olmasına özen gösterilmelidir.
Halının hem yumuşak hem de kolay temizlenmesi isteniyorsa orta hav yüksekliğine sahip halıları tercih edilmelidir. Orta hav yükseklğine sahip halılar, kısa ve uzun hav yükseklğine sahip halıların kullanım kolaylığı, temizlik ve konfor gibi artılarını dengeleyerek üzerinde barındırır.
Halı seçimindeki önceliği ısı yalıtımı ya da konfor olan kullanıcıların, uzun hav yüksekliğine sahip halıları tercih etmesi daha uygun olacaktır. Uzun hav yüksekliğine sahip halıların temizliği, yüksek emiş gücüne sahip süpürge makinesi ile yapılmalı ve halı yıkama işlemi diğer hav yüksekliklerine oranla daha sık aralıklarla planlanmalıdır.
Kaliteli bir halı, insan sağlıklığına uygun malzemelerden üretilmiş olmalıdır. Halı seçiminde halının sahip olduğu antibakteriyel, antialerjik, antistatik ve antistres özellikleri göz önüne alınmalıdır.
Bakterilerin yaşamasını durduran ve üremesini önleyen kimyasalların halıya uygulanması ile halıya antibakteriyel özellik kazandırılır. Elyaf türleri arasında sadece bambu doğal olarak antibakteriyeldir. Bambu halıların sahip olduğu antibakteriyel özellik imalat sonrası değil, bambunun doğal yapısından kaynaklanmaktadır.
Zemin yüzeyinde çökmüş halde bulunan alerji yapıcıları, ortamda hareket olması durumunda tekrar havaya karışır. Bu durum astım ve ev akarlarına karşı alerjisi olan hastalar için büyük tehlike yaratmaktadır. Halının imal edildiği elyaf özellikleri ve halının toz tutabilme kabiliyeti halının antialerjik özelliğini belirler.
Çevresindeki maddelerle etkileşen malzemelerin yüzeyindeki elektriksel dengesizlik statik elektrik oluşmasına neden olur. Halıda meydana gelen statik elektrik, ortamda bulunan tozun halı tarafından çekilmesine ve tozların halı yüzeyine tutunmasını yardımcı olur. Antistatik halı, statik yüklenmeyi önleyerek daha kaliteli ve sağlıklı bir yaşam ortamı sunar.
Antistres özelliğine sahip halılar rahatlık hissi veren yumuşak bir dokuya sahiptir. Halılar sahip olduğu antistatik ve antistres özellikleri, stresin ve negatif enerjinin vücuttan uzaklaştırılmasına yardımcı olurlar.
Halı seçerken doğal elyaflardan üretilen halıların seçilmesi tavsiye edilse de doğal elyaflardan üretilen halıların daha kolay kirlendiği ve temizlemesinin daha zor olacağı unutulmamalıdır.
Yoğun kullanım alanına sahip ev bölümlerinde kirlenme daha sık olacağı için burada tercih edilen halıların kolay temizlenme özelliği sahip olması büyük avantaj sağlayacaktır. Sık lekelenme riski taşıyan yerlerde çamaşır makinesinde yıkanabilen, leke tutmayan ya da kolay temizlenebilen halılar tercih edilmelidir.
Isı yalıtımı iyi olan zeminlerde hav yüksekliği mümkün olduğunca düşük olan halılar tercih edilmelidir. Kısa hav yüksekliğine sahip halıların hem temizliği daha kolaydır hem de daha sağlıklı bir ortam sunarlar.
Halı alırken öncelikle dokuma şekli, elyaf türü, hav yüksekliği, dokuma sıklığı, insan sağlığı ve kullanım kolaylığı dikkate alınarak seçenekler indirgendikten sonra renk, desen, tarz gibi halının tasarımına ait değişkenlere karar verilmelidir.
Halılar evlerin atmosferini büyük ölçüde etkilemektedir. O yüzden halı seçerken duvar rengi, perde renk ve deseni, döşeme rengi ve malzemesi, mobilyalar ile uyum, oda büyüklüğü, odadaki ışık miktarı ve aydınlatma şekli gibi birçok unsur göz önünde bulundurulmalıdır. Bu öğelerle uyumlu bir halı, odanın renk ve tasarım bütünlüğüne katkı sağlayacağı gibi oluşturulan kontrastlarla istenilen bölge ya da öğe de ön plana çıkartılabilmektedir.
Halıda oluşan lekelerin temizliği için en önemli konu, lekeye müdahale süresidir. Hemen ve doğru müdahale ile birçok lekeyi halıdan kolaylıkla çıkarmak mümkündür. Geç ya da yanlış müdahale, lekenin...
Elyaf(iplik) halının temel malzemesidir. Halı yapımında kullanılan elyafın türü halının kalitesini belirleyen en önemli özelliklerin başında gelir. Eskiden halı üretiminde sadece doğal elyaflar...